1- İLÇENİN GENEL OLARAK TANITILMASI

TARİHİ  ve COĞRAFİ YAPISI :

            İlçemizde bulunan höyükler, yazılı ve resimli taşlar İlçemizin tarihinin ilk çağlara kadar uzandığını göstermektedir. Etiler, Frigler, Lidyalılar, Makedonyalılar ve Romalıların yöremizde medeniyet kurdukları kalıntılardan anlaşılmaktadır.

III. Kılıçarslan devrinde Miladi 1203 yılında Türk yurdu haline getirilen ve o dönemde adı “Karaağaç” olan ilçemiz, Denizli yöresi Kütahya Eyaletine bağlıyken, şimdiki Acıpayam”ın “Garbikaraağaç” olarak anılmasından dolayı, İlçemize Hamitoğulları döneminde “Şarkîkaraağaç” adı verilmiştir.

Şarkîkaraağaç, Yalvaç Karaağaç’ı olarak Yalvaç kazasına bağlı bir nahiye iken 1864 yılında İlçe olmuş, 1878 yılında Isparta Vilayetine bağlanmıştır. İlçe statüsü Cumhuriyet döneminde de devam etmiştir. 

            İlçemizde I ve II Karaçayır Höyüğü, Nurda Höyüğü, Örenköy, Beyköy, Ördekçi, Armutlu, Yeniköy, Kıyakdede, Arak, Karayaka ve Çavundur Höyüğü bulunmaktadır. Höyükler eski Tunç dönemi özelliği göstermektedir.

İlçemiz Isparta-Konya karayolu üzerinde bulunmaktadır. Isparta İline 120 km, Konya

İline 145 km. mesafede olup, her mevsim ulaşım mümkündür

Kuzeyde Yalvaç ve Akşehir, doğuda Doğanhisar ve Hüyük, güneyde Beyşehir ve Yenişarbademli, batıda Eğirdir ve Gelendost İlçeleri ile çevrilidir. İlçemizin kuzeydoğusunda bulunan Sultandağı, güneybatısındaki Anamas Dağları, güneyde Toroslara kadar uzanmakta olup, güneyde bulunan Karadağ ile Kızıldağ’ın çevrelediği alanın ortası düz bir ovadır. Arazi 3.cü jeolojik zamanda meydana gelmiştir.

Şarkîkaraağaç deniz seviyesinden 1180 metre yükseklikte olup, yüzölçümü 123.200 hektardır.

İlçemiz Akdeniz Bölgesinde bulunmakta ise de,  iklim özelliği olarak daha çok karasal iklim özelliği hüküm sürmektedir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve yağışlı geçmektedir. Uzun yıllar ortalamasına göre ilçemizin iklim verileri aşağıya çıkarılmıştır.

NÜFUS DURUMU            

İlçemiz nüfusu 31.12.2021 tarihi itibariyle; ilçe merkezi 10.258, beldeler 4.737, köyler 10.114 olmak üzere toplam 25.109’dur. Bu dağılıma göre nüfusun % 41 ilçe merkezinde, % 19 beldelerde, % 40 köylerde yaşamaktadır.

                İDARİ DURUMU           

            İlçede merkez belediyesi dâhil olmak üzere 3 belediye, 26 köy ve 1 köye bağlı 1 mahalle (Gedikli Köyü- Kumluca Mahallesi- Mada Adası) bulunmaktadır. Merkezde 8, beldelerde 8 olmak üzere toplam 16 mahalle mevcuttur.           

İlçede idari teşkilatlanma yeterli düzeydedir.

            SOSYAL DURUMU

İlçede konut sıkıntısı yoktur. Evler genel olarak betonarme ve günümüz şartlarına uygun olarak yapılmaktadır. Ortalama kültür ve eğitim düzeyi yüksektir. Eğitim, sağlık, yol, su, elektrik ve haberleşme gibi alt yapı yatırımları yeterli düzeydedir. İlçe nüfusu muhtelif nedenlerle büyük şehirlere göç vermektedir. Vatandaşlarımızın temel geçim kaynakları tarım, hayvancılık ve balıkçılıktır.

İlçe merkezine 5 km mesafedeki 59.400 hektarlık alana yayılmış bulunan Kızıldağ Milli Parkı, saf sedir ağaçları ile kaplı ormanı ile görülmeye değerdir. İlk olarak 1969 yılında tescil olunan ve 1993 yılında bugünkü sınırları ile Milli Park olarak ilan edilen Kızıldağ, bungalov tipi evler, çadır kurma yerleri, günübirlik mesirelik içinde değişik dinlenme ve piknik imkânları sunmakta olan ilçemizin önemli turizm alanıdır. Kızıldağ, Beyşehir Gölü ve Pınargözü mesire alanları olarak cazip düzeydedir.

Ayrıca ilçedeki çim futbol sahası, 400 kişilik kapalı spor salonu ve Çarıksaraylar yol kavşağında bulunan Kültür Park içerisindeki çay bahçeleri, çocuk parkı, tribün ve sahne ile düğün ve konferans salonu da çeşitli sosyal etkinlikler için kullanılabilir düzeydedir. Bunlara ilaveten çeşitli zamanlarda kesintiye uğramakla birlikte 1967 yılından beri ilçe merkezinde geleneksel Helva Bayramı Şenlikleri yapılmaktadır.

İlçede “Şarkîkaraağaç Exspress Gazetesi” adıyla 1 adet yerel gazete ve 1 adet matbaa faaliyet göstermektedir.

İlçemizde Yüksek Öğrenim öğrencilerimizin barınma ihtiyaçlarını karşılamak üzere 250 yatak kapasiteli Kredi Yurtlar Kurumu mevcuttur. 

İlçemizde 2 adet otel, 6 adet yüksek öğrenim öğrencilerinin kaldığı pansiyon, 9 adet ilk ve ortaöğrenim öğrencilerinin kaldığı pansiyon ve öğrenci yurdu (3 adet pansiyon, 6 adet özel öğrenci yurdu) mevcuttur.

İlçemiz sağlık hizmetleri;

• 50 fiili yatak kapasitesinde Devlet Hastanesi.
• 112 Acil Sağlık Hizmetleri İstasyonu
• Toplum Sağlığı Merkezi
• 1 Aile Sağlığı Merkezi.
• 2 belde ve 6 adet köylerde olmak üzere toplam 8 adet Sağlık Birimi ile hizmet vermektedir.

EĞİTİM VE KÜLTÜR DURUMU

İlçede Cumhuriyet öncesi dönemde 8 medrese ve 436 öğrencinin olduğu bilinmektedir. Bu medreselerin en meşhuru III.Selim zamanında yaşamış olan, Rüştü Efendinin ders okuttuğu Koca Rüştü Medresesi ve Hacı Emin Efendi Medresesidir.

Halk Eğitim Merkezi ve Akşam Sanat Okulu, Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesine bağlı Meslek Yüksek Okulu ve Turizm Meslek Yüksek Okulu ile, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı birisi İlçe merkezinde olmak üzere, Çarıksaraylar Çiçekpınar Beldeleri ile Göksöğüt Köyünde birer Halk Kütüphanesi bulunmaktadır. Kütüphanenin kitap koleksiyonu oldukça geniş olmakla birlikte, ilçe merkezi ve beldelerde bulunan kütüphanelerde toplam 80810 adet kitap mevcuttur. 2019 yılı itibariyle toplam üye sayısı 3921, toplam okuyucu sayısı 59944 ve ödünç materyal alan okuyucu sayısı 23193’dür. 

İlçemizde okuma-yazma oranı %100 dür.           

            İlçe merkezinde 1 adet, beldelerde (Çiçekpınar, Çarıksaraylar) 2 adet müstakil anaokulu, 5 adet birleştirilmiş sınıflı ilkokul, 12 adet müstakil ilkokul ve 12 adet müstakil ortaokul bulunmaktadır. Ortaöğretim okulları olarak 5 adet lise mevcuttur. (Bunlar Şarkîkaraağaç Fen Lisesi, Şarkîkaraağaç Anadolu Lisesi, Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, Anadolu İmam Hatip Lisesi, Asım ve Sıddıka Selçuk Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi).

İlçemizde 04.01.1989 tarihinde faaliyete geçmiş Mehmet Akif ERSOY Stadyumu mevcuttur. Stadyum,  70x105 ebadında çim yüzeyli, 1000 seyirci kapasiteli portatif tribünü bulunan, çevresi ihata duvarı ile çevrili olup, amatör futbol müsabakalar oynanmaktadır.

              Spor salonu, 1996 yılında faaliyete geçmiş, 400 seyirci kapasiteli kapalı spor salonunda, basketbol, voleybol, hentbol branşlarında müsabakalar ve antrenmanlar yapılmaktadır.

İlçemiz Şarkîkaraağaç Belediye Spor ile Yalvaç ve Gelendost ilçe takımlarından Bağkonak Spor, Dedeçam Spor ve Kozluçay Spor takımlarının müsabakaları söz konusu tesiste oynanmaktadır.

Isparta Amatör Kümede mücadele eden Belediye Spor takımı bulunmaktadır.

Yaz tatilinde Halk Eğitim Merkezi iş birliği ile gençlere yönelik futbol, voleybol, basketbol hentbol, atletizm ve halk oyunları dalında yaz spor okulları açılmıştır.  Ayrıca kamu kurumları, belde ve köylerin katılımı ile voleybol etkinlikleri yapılmıştır.

Gençlerin serbest zamanlarını sosyal, kültürel, sanatsal ve sportif faaliyetlerle değerlendirebilmeleri amacıyla İlçe merkezine Gençlik Merkezi yapılmış olup, 2018 yılı itibariyle hizmet vermeye başlamıştır.

YÜKSEK ÖĞRETİM

31 Ekim 1995 tarihinde Süleyman Demirel Üniversitesine bağlı olarak açılan, Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Şarkîkaraağaç Meslek Yüksek Okulu’nda mevcut bölümler;

- Muhasebe ve Vergi bölümünde, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları,

- Yönetim ve Organizasyon bölümünde İşletme Yönetimi,

   Sağlık Kurumları İşletmeciliği,

- Büro Hizmetleri ve Sekreterlik bölümünde, Büro Yönetimi ve Yönetici Asistanlığı

  Programı,

- Gıda İşletme bölümünde, Gıda Teknolojisi Bölümü,

- Veterinerlik bölümünde, Laborant ve Veteriner Sağlık

   bölümleri mevcuttur.

EKONOMİK DURUM :              

            İlçenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. İlçe toprak ve iklim yapısı itibariyle hububat, baklagiller, sanayi bitkileri ve yem bitkilerinin tarımının yapılmasına elverişlidir. Kuru tarım yapılan alanların Şarkîkaraağaç Sulama Projesinin tamamlanan kısımları ile sulamaya açılması sonucu sulu tarım alanları genişlemiş, böylece yeni meyve bahçeleri tesis edilmeye başlamış, geleneksel ürün olan hububattan sanayi (şeker pancarı) ve yem bitkilerine (yonca) ve meyveciliğe geçiş başlamıştır.

İlçe Arazi Yapısı

HAYVANCILIK

İlçe ekonomisinde tarımın yanında hayvancılığında önemli bir yeri vardır. Son yıllarda mera hayvancılığı azalarak ahır hayvancılığında artış olmuş süt inekçiliği oldukça yaygınlaşmıştır. İlçemiz ilimizin en kapsamlı ve en çok entegre hayvan işletmesine sahip ilçesidir.

İlçemizde ortalama 1652 müstahsilden aracılık sistemi ile 34 adet süt toplama merkezi bulunmaktadır. Ortalama olarak ilçemizdeki günlük süt miktarı 120 ton civarındadır.           

            Isparta-Konya çevre yolu üzerinde günlük 30 ton kapasiteli süt işleme tesisi faaliyetini sürdürmektedir.

               SANAYİİ  

            İlçede Başer Maden Sanayi A.Ş. ve ADO Madencilik tarafından çıkarılan ve öğütülen barit madeni, yıllık 130.000 ton kapasite ile yurt dışına ihraç edilmektedir.  Yapılan ihracatın % 90’ı petrol arama sondajında, % 10’u boya ve balata sektöründe kullanılmaktadır.        

   TURİZM :

İlçemiz hudutları içerisinde bulunan ve 20.02.1993 tarihli ve 21.502 sayılı Resmi Gazete ile Milli Park olarak ilan edilen Kızıldağ Milli Parkı, İç Anadolu step iklimine en fazla giren saf sedir ormanları ile kaplıdır. Kızıldağ Milli Parkı yaz mevsiminde gerek ilçe halkı gerekse civar illerden gelen vatandaşlar tarafından büyük talep görmektedir.

Parkta bulunan çadırlık kamp alanı, 5 adet bungalov evler, fırın, kır gazinosu, çocuk oyun parkı, mesirelik alan ile yatılı ve günübirlik olarak hizmet verilmektedir. Trekking (doğa yürüyüşü) alanları ile Beyşehir Gölü’ne yukarıdan bakma imkânı sunan doğa harikası bir yerdir. Endemik bitki ve hayvan çeşitliliği ile doğa gözlemcilerinin de gözde mekânlarındandır. Mavi sedir ormanının yüksek kaliteli oksijeni sayesinde yerel ve ulusal anlamda sağlık turizmine büyük ölçüde katkı sağlamaktadır.

ULAŞTIRMA VE ALTYAPI DURUMU

İlçemiz Isparta- Konya karayolu üzerinde bulunmaktadır. Isparta İline 120 km, Konya İline 145 km mesafede olup her mevsim ulaşım mümkündür. 2 belde ve 26 köyün ilçe ile bağlantı yolları asfalt olup, ulaşımda ciddi sıkıntı yoktur.

Köylerimizin genel geçim kaynağı tarım ve hayvancılık olup, Beyşehir Gölü kenarındaki 7 köyümüzde de (Gedikli, Sarıkaya, Yeniköy, Belceğiz, Karayaka, Kıyakdede, Yassıbel) balıkçılık yapılmaktadır. Ağırlıklı olarak kuru tarım yapılmakla birlikte Şarkîkaraağaç Sulama Projesinin tamamlanmasıyla da sulu tarıma geçiş başlamıştır.           

İlçe elektriği Konya İli Akşehir İlçesinden 154.5 kw’ lık gerilimle Göksöğüt indirici merkez trafosuna gelmekte, buradan 35.5 kw’ lık gerilimle ilçe merkezi, belde ve köyleri beslemektedir.

İlçe merkezinde imar planına göre tamamlanmış içme suyu ve kanalizasyon şebekesi mevcut olmakla birlikte, kanalizasyon şebekesi yenilenmesi ve içme suyu borularının değiştirilmesi çalışmaları tamamlanmıştır. 

2- MAHALLİ  İDARELERİN DURUMU

            İlçede Merkez Belediyesi dahil olmak üzere 3 Belediye(Çarıksaraylar, Çiçekpınar) ve 26 Köy bulunmaktadır.

KÖYLER

İlçemizde 26 köy bulunmaktadır. Köylerin tamamının ilçeye olan ulaşımları asfalt yolla yapılmaktadır. Köylerimizin tamamında elektrik, şebekeli telefon, içme suyu şebekesi mevcut olup, içme suları yeterlidir.

Köylerimize bağlı mahalle ve mezra şeklinde yerleşim yerleri olmayıp sadece Gedikli Köyümüze bağlı Kumluca Mahallesi (Mada Adası) vardır.

Köylerimizin genel geçim kaynağı tarım ve hayvancılık olup, Beyşehir Gölü kenarındaki 7 köyümüzde (Gedikli, Sarıkaya, Yeniköy, Belceğiz, Karayaka, Kıyakdede, Yassıbel) balıkçılık yapılmaktadır. Ağırlıklı olarak kuru tarım yapılmakla birlikte Şarkîkaraağaç Sulama Projesinin tamamlanmasıyla da sulu tarıma geçiş başlamıştır.

            İlçemiz köy yollarının uzunluğu 193 km. olup, tamamı asfalt kaplamadır.